Jan Twardowski Aniele Boży – analiza i interpretacja

Pierwszoosobowy podmiot liryczny polemizuje z chrześcijańską modlitwą o takim samym tytule. Wiersz napisany językiem potocznym, poeta nie używa przecinków uzyskując przez to swobodę łączenia słów w związki wyrazowe. Adresatem utworu jest Anioł Stróż, którego zadaniem jest ratowanie człowieka przed samotnością. Jest opiekunem codzienności i duchem przypisanym człowiekowi, litościwy, ma mu pomóc zmierzyć się ze śmiercią. Dlatego podmiot liryczny chce, aby jego Anioł Stróż stale obdarzał go opieką : „Aniele Boży stróżu mój/ ty właśnie nie stój przy mnie jak malowana lala”. Autor traktuje swego opiekuna obcesowo , ale z sympatią. Pokazuje czytelnikom osobistą i skądinąd dziwną postać Anioła Stróża, który zapomina, że to on ma być aktywny. Teraz człowiek staje się sam dla siebie opiekunem, przyjmuje rolę niebieskiego stróża. Nie kto inny,` a właśnie szary człowiek przypomina aniołowi o metafizycznym celu wędrówki ich obu: „ładne rzeczy gdybyśmy stanęli/jak dwa świstaki/ i zapomnieli/ że trzeba stąd odejść”. Podmiot polemizuje z najbardziej utrwalonym w kulturze wizerunkiem anioła z naiwnego obrazka dla dzieci. Opieka Anioła Stróża jest potrzebna człowiekowi przez całe życie. Nie można jego postaci sprowadzać do infantylnego obrazu aniołka i aniołeczka. Anioł jest potrzebny szczególnie na starość, gdy pomaga człowiekowi „stąd odejść”.

Obecność motywu anioła w sztuce jest potwierdzeniem wiary autorów w istnienie świata nadprzyrodzonego oraz jego wpływu na decyzje człowieka. W Piśmie świętym, apokryfach i ikonografii archanioły służą ludziom i Najwyższemu: chronią, uczą modlitwy, prowadzą właściwą drogą, oraz przekazują wiadomości i rozkazy. Są świadectwem ciągłej obecności motywów biblijnych w kulturze. Artyści różnych epok wykorzystują pełną swobodę w kreacji wizerunku anioła jak i przypisywaniu im zadań w życiu człowieka. W utworze „Aniele Boży” Twardowski polemizuje z naiwnym, dziecięcym przekonaniem, że anioły otaczają opieką dzieci. Wiersz jest przypomnieniem o najważniejszym zadaniu Bożego opiekuna, czyli przeprowadzenie człowieka przez życie i śmierć do wieczności. W dramacie romantycznym obecność aniołów w świecie przedstawionym nadaje uniwersalny wymiar przesłania utworu. To nie tylko opowieść o ludzkim losie, ale również o duchowej walce dobra ze złem, o walce sił metafizycznych o duszę człowieka. Obecność aniołów potwierdza romantyczny światopogląd o wzajemnym związku świata widzialnego i niewidzialnego, materii i sił ducha. Obraz „Zwiastowanie” i utwór „Lament świętokrzyski” odnoszą się do konkretnej historii biblijnej ukazują rolę Anioła Gabriela w przekazaniu prawd dotyczących historii ludzkości. Anioł objawia tajemnice bożego planu, zapowiadając zbawienie ludzkości. Dorota Terakowska uświadamia, że nawet w dobie Internetu i szybko rozwijającej się techniki,nie można zapomnieć, że istnieje i trwać będzie świat duchowy, niematerialny. Odmienną perspektywę ukazują P. Bruegel i poeta Zbigniew Herbert. Pierwszy ukazuje istnienie upadłych aniołów, buntowników, pysznych i złych istot. Poeta natomiast stworzył własną koncepcję anioła jako bezwzględnego stróża ludzi, wywyższającego się ponad społeczeństwo, mającego władzę, aby bezwzględnie kierować ludźmi. Demitologizując obraz anioła stróża prowokuje czytelnika do głębszej refleksji egzystencjalnej.